'zorgen moet je doen... niet maken' (...Loesje)

Maar dat is niet altijd makkelijk ;)

Een week waarvoor ik lang gevreesd heb, waar de hele christelijke gemeenschap hier uitgebreid voor gebeden heeft, is overleefd.
nog 1 week op deze manier..

De Ghanese chirurg die misschien zou komen, mocht uiteindelijk niet komen van zijn baas. Gelukkig kan een gepensioneerde dokter uit Amerika twee weken eerder komen. 2 weken dus zonder chirurg, waarvan 1 nu overleefd. En de patienten ook. Maar er is me wel weer des te meer duidelijk geworden hoe het noorden achtergesteld is op het zuiden. Ministerie van gezondheid was op de hoogte, niks gedaan.


Afijn. Afgelopen maandag is de chirurg vertrokken. Donderdag vind ik mezelf pas in de positie om achter een ambulance aan te gaan. Uitzonderlijk. Gebeden gehoord? Waarschijnlijk een blinde darm ontsteking, nog geen gevreesde buikvliesontsteking. Maar alleen antibiotisch beleid zal voor deze patient geen uitkomst bieden. Terwijl de familie op zoek gaat naar de mogelijkheden met de tro tro (busje waar in nederland wettelijk maar 9 mensen mogen, kunnen ze hier al gauw 20 in kwijt), ga ik op zoek naar de ambulance. Na wat omwegen ben ik na een half uur beland in het kantoor van de 'administrator' samen met de ambulance chauffeur. De administator zal de prijzen voor me uitzoeken. Een uur nadat ik ben begonnen met zoeken zit ik nog steeds in het kantoor. De chauffeur is er vandoor. Hij ging even de ambulance uitchecken, het is toch al een tijd geleden dat hij gebruikt is. Ondertussen blijf ik alleen achter, God om mijn knietjes dankend dat ik hier niet voor patient met een gescheurde baarmoeder ben.. Deze casus van de blinde darm ontsteking is best prima als generale repetitie om de ambulance te gebruiken. Een uur na de start van de zoektocht krijg ik een lijst in mijn handen met de prijzen. De prijzen komen neer op 1 dollar per 4 kilometer, wat overeenkomt met het benzine gebruik van de ambulance. 106 km heen naar Bolgatanga (dichtsbijzijnde ziekenhuis), 212 km heen & terug, komt neer op 88 Ghana cedi = bijna 60 euro.

Nog even een laatste vraag voor de administrator. Als deze ambu weg is? wat zijn dan de opties? Het komt er op neer dat je dan minstens 4 uur zonder ambulance zit. Geen andere mogelijkheden voor vervoer.

De familie wilde eerst niet met de ambulance. Ik blij, de enige ambu niet weg. Op zoek naar ander transport kwam de familie schijnbaar andere moeilijkheden tegen, weer 2 uur later wilden ze schijnbaar wel betalen. Tja. dan kan ik moeilijk zeggen dat ik ze liever met het busjes-transport zie gaan. Op weg met de ambulance. Heb geen dienst, dus ga mee. Mijn vers gebakken pannenkoeken wachten maar even.

Twee uur heen, twee uur terug in de ambulance. Ik vind de hobbels zelfs vervelend. Ik zit naast chauffeur Kwesi. Praatjes knoopte ik niet meer aan met hem, bij elke korte vraag van mij reed hij heel langzaam om mijn vraag te beantwoorden! Snelheid is belangrijker. En dan is er dus niks dan de omgeving en je eigen gedachten. Amai. Terwijl je die eigen gedachten lang heb kunnen onderdrukken door weer een nieuwe bizarre casus. Vanalles gaat door je hoofd tijdens zo'n rit. Zorgen die maak je gewoon soms..

De 12 jarige jongen die 2 weken geleden werd opgenomen. Zo slim, moedig. Engels sprekend. In zijn lijf zijn de weken daaropvolgend elke dag wel ergens 1 of meerdere puspockets (abcessen) gevonden en gedraineerd. De jongen ging voor onze ogen achteruit. Breed antibiotisch beleid geen effect. Hij verloor kilo's aan gewicht in slechts enkele weken. Elke dag in het OK complex om een ander abces ergens op zijn lichaam te draineren. Hij raakte er aan gewend. OK, verdoving, later werd hij met een nieuw verbandje wakker in de zaal. Hij vond de abcessen op een gegeven moment zelf, en vroeg 'will you cut it?'. Als gezegd, hij sprak engels. Waar er altijd een vertaler tussen jou en de patient staat, kon ik nu zelf met de patient spreken. Dan realiseer je je pas dat het ook een soort van veilige afstand creeert tussen jou en de patient. Nu niet dus.

Toen nam de benauwdheid toe. Dikke benen, rontgenfoto van de borstkas laat een heel groot vermoeid hart zien. Groot hart met de daarbij behorende dikke benen en benauwdheid. Hartfalen. Ernstige aandoening. Piepende longen, dunne armpjes, alle hulpademhalingspieren worden ingezet, dikke benen hangen buiten het bed. Tijdens de ochtendrondes 's ochtends kijkt hij me elke keer vragend aan en doelend op zijn gezwollen benen vraagt hij dan 'will you cut it?'. Bij mezelf denk ik dan, 'nee jongen, dit is andere stof, dit is een ziekte waar je behalve een harttransplantatie niet meer vanaf komt', ik zeg tegen hem dat we deze zwellingen gelukkig niet hoeven te snijden. We hebben nu alleen een (plas)pilletje nodig. Mooi toch? Hij begrijpt er weinig van met zijn spoedcursus zwellingen. Hij knapt niet op, is moe. Op een ochtend geef ik hem een zakje met verschillende lollies/snoepjes. Hij hoeft over zijn tanden niet meer na te denken. Enjoy your days.. Het zakje blijft aangeroerd liggen. Ben bang dat hij het voor later bewaart. Gister kwam zijn moeder naar me toe dat dit haar enige zoon is, en ze bang is dat ze de rekening niet kan betalen. Vandaag heb ik ontslag met haar besproken. De jongen vroeg of ik niet een fiets voor hem kon regelen...terwijl hij puffend op bed zit. Het is maar goed dat ze met hun spoedcursus maar weinig van het beloop van dit soort ziektes afweten.

Daar denk je dan aan als je enkele uren hebt. en aan het kindje wat slecht gaat op de kinderafdeling. Moeder is onbekende tijd geleden overleden, sinds die tijd zorgt de oma voor het kindje inclusief borstvoeding, althans dat probeert ze al enkele weken... Nu is het kind heel mager in het ziekenhuis. En gedachten over de vrouw van gisteren die 14 weken zwanger binnenkwam met een enorme zwelling van haar rechter kleine schaamlip. Werkelijk enorm gezwollen. Dit is al de vierde schaamlip-hematoom die ik zie. Allen bij zwangere vrouwen. Het veelgehoorde excuus is een val met de fiets. Huiselijk geweld of kunnen de vrouwen hier minder goed fietsen dan in NL?


Mensen thuis schrijven me regelmatig of het allemaal een beetje te verwerken is. Tja.. weet je, het voelt alsof een mens maar een bepaald gedeelte van zijn energie aan zorgen kan besteden. Als er veel casussen zijn om je zorgen over te maken, dan maak je je om iedere individuele casus minder zorgen. Het raakt je minder. Tot je enkele uren in de ambu hebt. dan maak je je om alles zorgen, zelfs of de mieren ondertussen van mijn pannenkoeken aan het genieten zijn...


Dan kan je beter een makkelijke chirurgische klus hebben.
Onderstaande foto's zijn van gisteren. De patient is eerder aan bod gekomen. Enkele weken geleden geraakt door kogels die eigenlijk voor het nijlpaard bedoeld waren. Het nijlpaard reageerde nauwelijk, maar deze dame had ongeveer 10 kogels in haar schedel, toendertijd verwijderd. Nu kwam ze terug met nog steeds 2 kogels in haar kaak, die ik gisteren mocht verwijderen. Foto's bijgevoegd, op foto 2 houd ik de kogel vast.
Klein detail, moeder kwam met haar kindje, en wat is de beste manier om het kind tijdens de procedure stil te houden...

...Shit. Net na alles geschreven te hebben. Telefoon. De 12 jarige jongen is dood. Pfff.